Bij het Kadaster mag je een gebruiksaanwijzing hebben

Open zijn over je beperking werkt het best

Het Kadaster streeft naar een zo divers mogelijk personeelsbestand en spant zich extra in om mensen met een beperking aan te nemen. Lid van de raad van bestuur Marjolein Jansen en softwaretester Ivo Koers vertellen hoe zij aankijken tegen inclusie en diversiteit.

Bijna 23 was Ivo Koers, toen hij te horen kreeg dat hij een vorm van autisme had. Verslagen hoorde hij de diagnose PDD-NOS aan. Tegelijk kreeg hij antwoord op vragen die hij had over zichzelf en zijn functioneren. Want waarom lukte het hem bijvoorbeeld in het HBO (toen nog HTS) nauwelijks zijn werk georganiseerd te krijgen? "Komend vanuit een schoolse omgeving waar huiswerk per dag werd opgegeven, liep ik in het beroepsonderwijs in het mes", zegt hij terugkijkend. Vooral planning bleek een valkuil. Daarnaast had hij de neiging zich te verliezen in details. Zijn zelfvertrouwen liep een flinke deuk op. Ivo kwam depressief thuis te zitten. De diagnose hielp hem om milder te denken over zichzelf. "Het lag niet aan de lesstof of mijn intellectuele capaciteiten. De informatieverwerking verloopt bij autisten anders", licht hij toe. Ivo is geen multitasker: "Ik werk het efficiëntst als ik aan een opdracht begin en daar die dag mee bezig blijf." Na verloop van tijd accepteerde hij dat hij met die kenmerken maar te dealen heeft: "Je kunt blijven kniezen, of iets doen met de handvatten die je krijgt aangereikt."

Sterke kanten

Ivo had het geluk dat er na zijn studie een werkgever op zijn pad kwam met oog voor de sterke kanten van veel mensen met een autistische stoornis. Door die gespecialiseerde arbeidsbemiddelaar werd zijn focus op details juist gewaardeerd, evenals zijn vermogen tot diepe concentratie. Mits de omstandigheden zich er voor lenen. In Ivo’s geval een prikkelarme werkplek, om er een te noemen. "Met sociaal zijn en collegialiteit heeft dat niks te maken." Aanvankelijk werd hij op detacheringsbasis bij het Kadaster ingezet als softwaretester. "In mijn vak is het ontzettend belangrijk dat je diep op details ingaat. Een bitje of byte op de verkeerde plek kan grote gevolgen hebben voor hoe software werkt!" Inmiddels is hij in vaste dienst bij het Kadaster en een gewaardeerde collega.

Autisme als talent

De les die uit Ivo’s verhaal te trekken valt, ziet Marjolein Jansen zo: als iedereen een beetje meebeweegt winnen alle partijen erbij. "Autisme bijvoorbeeld kun je als pure beperking beschouwen, maar ook als talent. Voor het Kadaster is het kijken en toetsen op details geen pietluttigheid, maar noodzaak. Burgers en bedrijven moeten aan onze producten en dienstverlening rechtszekerheid kunnen ontlenen. Verborgen gebreken en fouten in software kunnen wij ons niet permitteren."

Vanaf 2011 werft het Kadaster gericht mensen met een arbeidsbeperking. Niet alleen uit het autistisch spectrum, maar ook medewerkers met een psychische aandoening, een (visuele) handicap of een chronische ziekte. Extra inspanning om iedereen mee te laten doen en zo diversiteit en inclusie te bereiken blijft nodig, vindt Marjolein. "Niet alleen omdat we anders misschien geschikte kandidaten over het hoofd zien, maar ook omdat wij als overheidsorganisatie een voorbeeldfunctie hebben. Iedereen moet zich bij ons thuis kunnen voelen." Daarnaast interesseren de onderwerpen diversiteit en inclusie haar als persoon en bestuurder al langer. "Alleen maar hetzelfde type medewerkers in een organisatie komen de kwaliteit en continuïteit niet ten goede." Inclusieve en aan diversiteit werkende 'koplopers' presteren beter.

Van waterval naar scrum

Ivo werkt inmiddels al vijftien jaar bij het Kadaster en is goed te spreken over het personeelsbeleid. Hij rekent af met het idee dat autisme een vaststaand gegeven is, waardoor mensen met deze eigenschap weinig flexibel zouden zijn. "Ik was vroeger teruggetrokken en wat rechtlijnig. Maar ik heb geleerd mij in allerlei situaties te begeven." Soms mag er wat hem betreft wel meer besef zijn van wat veranderingen voor medewerkers met autisme betekenen. De doorlopende aanpassingen in de werkwijze rond softwareontwikkeling bijvoorbeeld. Veel organisaties nemen afscheid van de traditionele 'waterval'-methode, waarin alle ontwikkelingsfases na elkaar plaatsvinden. De werkwijze is nu ‘scrum’, waarbij projecten in korte sprints stapsen fasegewijs worden opgeleverd. "Met die ontwikkeling had ik eerst best moeite." Ivo en zijn naaste collega kregen het advies dat het bij scrum handiger is als het hele team in één grote kamer zit. "Dat was wennen, maar ik heb mij aangepast. Als autist kan ik heus mijn grenzen verleggen." Ivo hoeft er desgevraagd niet lang over na te denken welke tip hij anderen met een arbeidsbeperking - het hoeft niet per se autisme te zijn- zou geven. "Wees er open over. Het komt toch een keer uit. Meestal houden collega’s daar rekening mee."

Dit artikel verscheen in het jaarboek JONG & Ambtenaar 2021 van Binnenlands Bestuur.
Tekst: Yvonne Jansen